Bij een duurzame stad denk je waarschijnlijk spontaan aan een of andere Noord-Europese metropool. Toch ging de European Green Capital Award 2020 naar het zuiderse Lissabon. Dat is een belangrijke onderscheiding voor deze Smart City, die in het kader van het Europese Sharing Cities-programma van alle innovatieve technologische tools en oplossingen in de straten uittest.
Welke stad heeft de CO2-uitstoot met 50% (2002-2014) en het energie- en waterverbruik met 23% en 17% (2007-2013) teruggedrongen?
Geen idee? We verklappen het: Lissabon!
De Portugese hoofdstad (550.000 inwoners en elke dag nog eens 400.000 pendelaars) is duidelijk veel meer dan alleen een topbestemming voor een weekendje weg in Europa. Het is ook een echte Smart City-koploper.
De stad aan de Taag heeft een strategisch plan opgesteld, het
Programa Operacional Regional de Lisboa 2020, om op grote schaal een vooruitstrevend ecosysteem uit te rollen. Er is 307 miljoen euro voorzien voor ‘smart projecten’ om de onderstaande doelen te bereiken:
- meer mensen: Lissabon wil meer inwoners door woningen op te waarderen en slimme, stedelijke initiatieven te stimuleren met het dagelijkse leven en de vergrijzing als rode draad
- meer werk: de stad wil de plaatselijk economie stimuleren door een humane leefomgeving, innovatie en kenniseconomie via duurzaam gebruik van middelen
- een betere stad waar de burger centraal staat door energie-efficiëntie, mobiliteit, sociale samenhang en inclusie, en levenskwaliteit binnen de stad te verbeteren, wat moet voortvloeien uit burgerparticipatie-initiatieven, gerenoveerde gebouwen en wijken, en betere, verbonden systemen en openbare diensten
Dat moet Lissabon op zijn beurt de mogelijkheid geven om de dagelijkse verkeersstroom op het grondgebied terug te dringen met 50%. In 2015 vervoegde Lissabon als eerste hoofdstad het
Burgemeestersconvenant voor Klimaat en Energie, wat zich uitte in een geïntegreerde aanpak ter verzwakking van en aanpassing aan de klimaatsverandering. Kortom, omgeving en klimaat zijn zonder enige twijfel bepalende factoren in de strategie van de stad.
Opdat de aanpak snel zijn vruchten zou afwerpen, stapte de Portugese stad in het
Europese Sharing Cities-netwerk, dat ook Londen, Bordeaux en andere befaamde Smart Cities onder zijn leden mag rekenen. Ondertussen is het Lissabonse stadscentrum omgetoverd tot een soort van technologisch park voor digitale oplossingen en innovatie.
De centrale stadswijk, die honderdduizend inwoners telt op een oppervlakte van tien vierkante kilometer, is de meest historische en toeristische plek in Lissabon. Het stadsbestuur vond het dan ook de ideale plek om nieuwe tools en innovatieve projecten uit te testen, die steunen op de volgende drie pijlers:
- mobiliteit op basis van een nieuwe lage-emissiezone met aandacht voor de luchtkwaliteit, elektrische voertuigen en een intenser gebruik van het openbaar vervoer
- beheer op basis van gegevens en het Internet der Dingen, gedreven door een sensorennetwerk en een bewakingsplatform om de verzamelde gegevens te monitoren
- opwaardering van gebouwen door rennovatie en een hogere energie-efficiëntie
De straten van de ‘labowijk’ zijn uitgerust met 540 laadpalen voor elektrische voertuigen en 64.000 intelligente lampen. Bovendien heeft het bestuur 63 gegevensbanken beschikbaar gesteld als open data. Ook is er een beheerssysteem voor duurzame energiebronnen geïnstalleerd (Sustainable Energy Management System - SEMS) om deze te integreren en verbeteren (met vraag en aanbod in evenwicht). Lissabon is dan ook een voorstander van hernieuwbare energiebronnen, waaronder zonne-energie en past hier onder andere zijn inrichtingsvoorschriften voor aan.
De economische crisis van 2008 zadelde Lissabon op met een schraal financieel landschap en heel wat openbare schulden, maar de stad - en bij uitbreiding Portugal -, hebben van de gelegenheid gebruik gemaakt om te innoveren en het ondernemerschap te boosten. En daar plukte de zogenaamde stad op zeven heuvelen al snel de vruchten van: na in 2015 bekroond te zijn als
Europese Ondernemende Regio (EOR), kan ze nu ook pronken met de European Green Capital Award 2020 – dé bevestiging van een geslaagd nieuw elan voor Lissabon.
