Wie het belang van de openbaarmaking van gegevens (Open Data) in een smart city ten volle wil begrijpen, kan dat het best aan de hand van concrete projecten die deze gegevens benutten om slimme diensten aan te bieden. Hier volgen enkele voorbeelden uit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en van elders.
Zoals andere smart cities voert het Brussels Hoofdstedelijk Gewest een Open Data-beleid in het kader van de strategie smartcity.brussels. De Brusselse overheid biedt zo veel mogelijk gegevens en documenten in haar bezit onder een open licentie aan. Daarmee wil ze burgers, ondernemingen en ook de overheid zelf ertoe aanzetten deze gegevens zo veel mogelijk te hergebruiken. Zo blijkt de smart city een hefboom voor slimme diensten te zijn. Met dat doel verzamelt de portaalsite opendatastore.brussels de open gegevens van de Brusselse gemeentebesturen en hun partners.
Welke voordelen kunnen open data opleveren?
Er bestaan al heel wat voorbeelden van diensten die de open data van de overheid gebruiken, ook in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De gewestelijke smart city-strategie wil dat dit aantal groeit. De bal ligt dus in het kamp van ontwikkelaars, ondernemingen, verenigingen, burgers... om deze gegevens te benutten!
Mobiel
De applicatie
Where’s My Villo ? steunt op de officiële open gebruiksgegevens van de Villo!-stations en koppelt ze aan de gegevens die de gebruikers van deze gedeelde fietsen terug doorgeven volgens het principe van crowdsourcing, anders gesteld via de bijdrage van iedereen (de « crowd » of de massa) aan de werking van de dienst.
In de praktijk betekent dit dat u met een applicatie op uw smartphone een bericht kunt sturen telkens als u een probleem ondervindt bij het gebruik van een Villo: geen fiets of stalling beschikbaar, kapotte of slecht rijdende fiets, onbereikbaarheid van de officiële applicatie Villo!...
Op basis van de inlichtingen over de Villo!-stations, zoals het aantal keer dat een station geen fiets of stalling ter beschikking had, kan Where is my Villo? een dagelijkse lijst voorleggen van de slechtste stations om een fiets te vinden of te stallen.
Het voordeel ligt voor de hand: de openbaarmaking van de gegevens leidt tot meer transparantie over de Villo!-dienst en zet de private operator ertoe aan de kwaliteit van zijn dienst te verbeteren: meer fietsen, andere locatie voor bepaalde stations, opening van nieuwe stations, frequentere overbrenging van fietsen van een station naar een ander.
Ruimer gezien kunnen we ons goed inbeelden hoeveel vernieuwende ideeën de gemeenschap van gebruikers en ontwikkelaars zou kunnen voorstellen om met behulp van open data de mobiliteit in het Brusselse Gewest te verbeteren. Denken wij maar aan de geanonimiseerde gegevens van het gebruik van het openbaar vervoer of car-sharingdiensten. Nu al gebruikt de navigatie applicatie Waze crowdsourcing om verkeersgegevens van de reizigers in te zamelen, die dan verder benut worden door ze te koppelen aan de open data over wegenwerken.
Sociaal
De interactieve kaart
Brussel, gebruiksaanwijzing geeft een inventaris van nuttige tips in Brussel en omgeving. Deze praktische inlichtingen zijn onderverdeeld in verschillende categorieën: locaties voor recycling, scholing, onderlinge hulp, cultuur, informatie... De kaart wordt gegenereerd met behulp van open source software (Open Street Map, Django CMS). Ze gebruikt Brusselse open data zoals de ligging van parken, musea of composteerplaatsen en doet een beroep op crowdsourcing: gemotiveerde surfers worden verzocht om de gegevens (boekenboxen, fonteinen, openbare toiletten, gratis internet bijvoorbeeld) aan te vullen of te corrigeren.
Een andere mooie illustratie van het inzamelen en weergeven van openbare informatie afkomstig van een burgerinitiatief is de website
ici.brussels (FR). Deze coördineert en toont uitgebreide open data op het niveau van een gemeente en zelfs van een straat: stedenbouw (kavel, bodembestemming), transport (bus, Villo!, parkeergelegenheid), geschiedenis (luchtfoto's vanaf 1930), premies, statistieken (gemiddelde leeftijd, gemiddelde huizenprijzen en huurprijzen in de wijk), kinderopvangplaatsen, scholen.
Safe
Op milieugebied zien talrijke initiatieven het licht om gegevens over luchtkwaliteit, geluidsvervuiling of waterstanden aan te maken, te delen en te gebruiken. Leefmilieu Brussel (LB) verstrekt en deelt al heel wat inlichtingen afkomstig van zijn precisiemeetstations.
De burgers willen echter meer.
BRAL (Stadsbeweging voor Brussel) zette samen met LB een project op om metingen van de luchtkwaliteit te verzamelen. Het vroeg daarbij aan een honderdtal burgers om een sensor bij zich te dragen die overdag de samenstelling van de lucht die zij inademen, moet beoordelen.
Het project
Eau propre – Proper Water ontwikkelde een prototype van een drijvende sensor (de Pacco-test) voor het meten van de waterkwaliteit in Brussel, die vlot bruikbaar is door groepen van burgers die met deze problematiek te maken krijgen. Met de recenteontwikkeling van applicaties voor het meten van decibels kan de bezitter van een smartphone meten aan welk geluidsniveau hij is blootgesteld.
Het verzamelen en publiceren onder open licentie van al deze gegevens afkomstig van burgers en van de overheid zou het mogelijk maken om vervuilingsfenomenen in kaart te brengen, er inzicht in te krijgen en er in bepaalde gevallen op te anticiperen. Dat is het geval voor de applicatie
Plume Air Report (FR/EN) waarmee de evolutie van de concentratie van de belangrijkste luchtvervuilende stoffen per uur kan worden opgevolgd in 64 steden over de hele wereld. Dankzij de technologieën uit de Big Data-wetenschappen ontwikkelt Plume Labs, de start-up die aan de basis van deze applicatie lag, wiskundige modellen die voorspellen hoe de vervuiling in de komende uren hoogstwaarschijnlijk zal evolueren.
Governance
Stedelijke inrichtingen voor personen met een beperkte mobiliteit (PBM) vormen een aangewezen toepassingsgebied om overheidsgegevens openbaar te maken. Zo maakte de stad Rennes (Frankrijk) de geografische gegevens van 80.000 verlaagde trottoirlocaties openbaar. Twee ontwikkelaars hebben hiermee een applicatie gecreëerd die reisroutes voor PBM uitstippelt. De toegevoegde waarde van de applicatie ligt voor de hand voor de inwoners van Rennes of voor mensen die de stad bezoeken. En ook de stad Rennes heeft er baat bij: de interne ontwikkeling van deze applicatie zou lang, ingewikkeld en duur geweest zijn.
Een gelijkaardig idee werd bekroond op de Hackathon Open Data – UrbIS die in november 2015 werd gehouden in het Centrum voor Informatica voor het Brusselse Gewest.
In Parijs had de applicatie
vroomvroom.fr (FR) toegang tot het bestand met het slaagpercentage van elke autorijschool in de Franse hoofdstad. Hoewel deze gegevens openbaar zijn, verschenen ze niet op het internet en moest de oprichter van de start-up dus zijn eigen database aanmaken. Sindsdien en na herhaalde verzoeken van de ondernemer is deze informatie beschikbaar voor alle departementen. Zo kan iedere burger nu informatie inwinnen over de slaagkansen en tarieven van elke autorijschool, zodat hij in alle transparantie zijn keuze kan maken.
In het Brusselse Gewest
werkt de applicatie Fix My Street volgens het model van crowdsourcing. Burgers kunnen hiermee actief bijdragen aan de publicatie van gegevens over wegenincidenten. Deze inlichtingen dienen in de eerste plaats voor de desbetreffende overheid, niet alleen om de gemelde schade te herstellen, maar ook om op basis van de incidentenstatistieken de plaatsen te identificeren die het vaakst schade oplopen. Het platform blijkt voorts voor andere overheidsinstanties een nuttig instrument om te vergelijken en best practices uit te wisselen. Alle incidenten worden open geïnventariseerd op een kaart van het Brusselse Gewest.
