Definitie

Wat is een smart city?

Elke stad is anders. Elke stad moet een antwoord bieden op specifieke behoeften en uitdagingen. Elke stad ziet de smart city bijgevolg anders. Hoe kunnen we de smart city dan definiëren?

Stad met nul koolstofafdruk, connected stad, efficiënte stad, veerkrachtige stad, laboratoriumstad… er zijn evenveel definities van een smart city als er smart cities zijn. Slimme steden vind je op alle continenten. Tussen deze verschillende visies op de slimme stad bestaan evenwel punten van overeenkomst. Zo kan de slimme stad kernachtig worden omschreven met 6 sleutelwoorden. Haar verwezenlijkingen of doelstellingen kunnen eveneens in 6 actiegebieden worden ingedeeld. Tot slot lopen de technologieën van het digitale tijdperk als een rode draad doorheen de hervormingen in de smart city.

6 kernwoorden om de smart city te begrijpen

Slimme steden krijgen te maken met tal van uitdagingen: milieu, goed bestuur, mobiliteit, welvaart, bevolkingsgroei (of vergrijzing)… Enkele kernwoorden vatten samen hoe deze uitdagingen in smart city-projecten worden gegoten:

Samenwerken: in de smart city werken de administraties zonder scheidingswanden. Ze wisselen hun gegevens uit en delen hun projecten om de dienstverlening efficiënter te maken en beter af te stemmen op de gebruikers. Dit gaat gepaard met schaalvoordelen.
Besparen: de smart city denkt duurzaam, bespaart dus op energie, water, grondstoffen, voeding en financiële middelen om welvarend te blijven in een overgangsperiode, terwijl ze minder vervuilende stoffen uitstoot.
Vernieuwen: de smart city moet haar burgers, ondernemingen en administraties aanmoedigen om nieuwe manieren van organiseren, delen, communiceren, produceren… te bedenken, en zodoende de dynamiek van de stad via unieke diensten te vergroten.
Integreren: de slimme stad mag niemand over het hoofd zien en moet dus ieders levenskwaliteit verrijken, door het tegengaan van sociale uitsluiting of uitsluiting op het vlak van onderwijs, gender, gezondheid, veiligheid enz.
Participeren: de slimme stad is geen echte stad als zij haar bewoners, haar ondernemingen… niet betrekt bij haar projecten. Niemand mag in de smart city aan de kant blijven staan! Participatie is de sleutel tot goed bestuur in de slimme stad.
Vereenvoudigen: slimme steden, behalve de zeldzame smart cities die vanaf nul begonnen, hebben allemaal een verleden, met allerlei reglementeringen en gewoonten, soms verouderd, dan weer contraproductief, vaak lijnrecht indruisend tegen de eenvoud van webdiensten.

De 6 actiegebieden van de smart cities

Om uit te groeien tot een smart city, kan een stad op talrijke gebieden aan de slag gaan. Er bestaan zes fundamentele actiepistes om haar doelstellingen in die richting te sturen, volgens de definitie van smart cities van Boyd Cohen, een onderzoeker inzake stedelijke ontwikkeling:

Smart economie: het is de stad die zich wil positioneren als een hoofdstad van de nieuwe economie en innovatie, en als aantrekkingspool.
Smart governance: het is de stad waarvan de openbare diensten het digitale tijdperk zijn binnengetreden via efficiënte online diensten, wifi of de benutting van in de stad aangemaakte digitale gegevens.
Smart environment: het is de stad die haar functies wonen, mobiliteit, economische pool… verzoent en haar voetafdruk op onze planeet verkleint (lager verbruik van energie en natuurlijke rijkdommen en minder vervuilende uitstoot).
Smart mobiliteit: het is de stad die zich organiseert om een alternatief te bieden voor files en milieuvervuiling als gevolg van het autoverkeer, door collectieve en duurzame transportmiddelen efficiënter te maken.
Smart bevolking: het is de stad die de ontwikkeling van haar burgers bevordert door ongelijkheden ongedaan te maken en opleidingen aantrekkelijker te maken.
Smart leefomstandigheden: het is de stad die de top tracht te bereiken op het gebied van bijvoorbeeld gezondheid of veiligheid.

De rol van de technologie in de smart cities

Slimme steden hebben gemeen dat ze hun diensten en activiteiten efficiënter trachten te maken. Daartoe worden heel uiteenlopende middelen ingezet, met als gemeenschappelijke deler het gebruik van digitale technologie (of ICT, informatie- en communicatietechnologieën). De graad van integratie van ICT in de stadsfuncties geldt soms als het criterium dat slimme steden onderscheidt van andere steden.

De smart city kan worden vergeleken met een lasagne, waarin drie technologische «lagen» mekaar overlappen:

Meer bepaald digitale gegevenszijn de grondstof van de almaar groeiende smart city. De «Big Data» zetten gegevens om in nieuwe diensten. Open Data voeden dan weer deze diensten met gegevens van de overheidsinstanties.
De infrastructuur omvat alle nodige voorzieningen om deze gegevens beschikbaar te maken, dankzij sensoren (bijvoorbeeld vervuilingssensoren of videocamera’s), telecommunicatienetwerken (optische vezel, wifi) en data centers (waar de gegevens worden opgeslagen).
De softwareprogramma’s vormen de ultieme intelligentielaag, die informatie aanmaakt uit gegevens, zoals een mobiele applicatie die de dienstregelingen van het openbaar vervoer, de locatie van een autobus in het verkeer en die van een smartphone vergelijkt, om de gebruiker te melden wanneer zijn volgende bus eraan komt.