Op 10 mei werd er opnieuw een Smart Lunch georganiseerd! Voor de tiende keer bracht het Smart City Office van het Brussels Gewest de verkozenen en de medewerkers van de lokale Brusselse besturen virtueel samen om hun organisatie nóg 'smarter' te maken. Drie sprekers waren present. Eerst werd een theoretische inleiding gegeven door dhr. Nicolas Spilleboudt, Projectmanager Groene Moboliteit bij Sibelga. Dhr. Alexandre Pirson, schepen van Mobiliteit in Sint-Pieters-Woluwe, legde getuigenis af van een 'inspirerende gemeentelijke ervaring'. Ook de privésector (firma New Drive) was vertegenwoordigd in de persoon van Jeroen Veger, die het over Smart Charging had. Verslag van de tiende Smart Lunch!
Na de inleiding door dhr. Bernard Clerfayt (minister van Digitale Transitie), trapte Nicolas Spilleboudt (Green IT Manager bij Sibelga) de 10de Smart Lunch op gang door uit te leggen dat de Brusselse regering de overgang naar minder vervuilende wagens wil vergemakkelijken door de installatie van 11.000 publiek toegankelijke laadpalen (met twee laadpunten) voor elektrische wagens tegen 2035. Het gaat om het project ChargyClick, dat werd toevertrouwd aan Sibelga (via Leefmilieu Brussel en Brussel Mobiliteit). Niet te verwarren met een ander project - eveneens toevertrouwd aan Sibelga - onder de naam MobiClick: een aankoopcentrale die openbare besturen helpt bij de vergroening van hun bedrijfswagenpark.
Welke kenmerken moeten de laadpalen hebben die Sibelga installeert? Het moet gaan om multioperatorpalen met universele toegang voor elke gebruiker, voorzien van groene elektriciteit en gefinancierd door de gebruikers van de infrastructuur (geen kosten voor de gemeente). Ze moeten ook op strategische plaatsen staan. Tegelijk moet Sibelga enerzijds de veiligheid (elektrische risico's en brandgevaar) en anderzijds een intelligent gebruik van het distributienet (minimale investeringskosten in het netwerk door het verbruik van de gebruikers te optimaliseren) garanderen.
Sibelga neemt die opdracht op drie manieren in handen. De firma coördineert de gewestelijke visie (uitgeschreven door de VUB) op basis van criteria die een bepaald aantal laadpalen op het gewestelijk grondgebied definiëren. Om de collegialiteit rond dit project te waarborgen, overlegt Sibelga met elk van de wegbeheerders. Die kunnen het installatieplan wijzigen om aan hun eigen noden tegemoet te komen. De beheerder van het elektriciteits- en aardgasnet van het BHG bevestigt eveneens de geselecteerde locaties voor de installatie van laadpalen en staat in voor de openbare aanbesteding, het bestek en de gunning van de concessies. Tot slot moet Sibelga optreden als CPO (Charging Point Operator) of laatste redmiddel en dus eigenaar worden van de laadpalen. Die laatste opdracht is echter niet aan de orde, aangezien heel wat actoren positief op de oproep reageerden.
In het installatieplan 2022 wordt ervoor gezorgd dat Brusselaars op elk moment een oplaadpunt vinden op minder dan 250 meter afstand. Eind 2022 zal 90 % van de Brusselaars een laadpaal ter beschikking hebben op 250 m van hun woning. Om dat plan waar te maken, wordt er uitgegaan van de bestaande openbare laadpalen, de bestaande parkeerplaatsen én een Sweco-studie (sociaal-economische studie over het gebruik van elektrische voertuigen in Brussel). Wijken met huizen met 3 en 4 gevels vallen hier niet onder - geklasseerde zones evenmin - omdat hun ligging de installatie van een eigen laadpaal toelaat. Geklasseerde zones, zoals de tuinwijk in Watermaal-Bosvoorde, zullen in 2023 niet langer achterblijven.
Om het installatieplan te realiseren en een zo homogeen mogelijke geografische dekking te waarborgen, staat Sibelga in verbinding met de gemeenten om de installatiezones goed te keuren. De centra van die zones kunnen nog een 50-tal meter opschuiven en daarna worden uitgezet. In 2022 zijn ook niet minder dan 34 laadpalen voor deelauto's voorzien.
Het installatieplan 2023 verdrievoudigt het aantal laadpalen: van 246 geïnstalleerde laadpalen gaat Sibelga naar 807 (100 palen voor taxi's en deelauto's en 707 voor buurtbewoners). Gezien het hoge aantal laadpalen, daalt de dekkingsradius van 250 naar 150 meter (in 95 % van de gevallen).
Met de benuttingsgraad van de laadpalen wordt tot hiertoe geen rekening gehouden, omdat daarover geen gegevens beschikbaar zijn. In 2023 - voor het installatieplan 2024 - kan Sibelga uitgaan van de gegevens uit 2022. Op basis daarvan, zullen er niet noodzakelijk nog laadpalen worden geïnstalleerd om de homogeniteit te waarborgen, wél om problemen van gebruikersverzadiging aan te pakken.
In Sint-Pieters-Woluwe, de gemeente van de tweede spreker (dhr. Alexandre Pirson), werd samen met Sibelga een project rond laadpalen voor elektrische voertuigen uitgewerkt, waarbij die in verlichtingspalen werden geïntegreerd. Aangezien de inwoners van de gemeente sterk afhankelijk zijn van hun auto (60 % van de gezinnen heeft een wagen) - en diegenen die het zonder kunnen, worden aangemoedigd om het inderdaad zonder te doen - leek het noodzakelijk om op een grote (huidige en toekomstige) vraag te anticiperen. De gemeente stootte trouwens op heel wat niet-toegelaten installaties die soms de toegang tot het voetpad blokkeerden.
Geïnspireerd door het Britse idee om laadpalen voor elektrische voertuigen in openbare verlichtingspalen in te werken, ging de gemeente een samenwerking aan met Sibelga (die het project testte en samen met de gemeente de operator selecteerde) én met CityDev. Tussen de ontdekking van de innovatie en de uitwerking van het project (dat trouwens met eigen middelen werd gefinancierd) lag ongeveer anderhalf jaar.
Er wordt gebruik gemaakt van de al in de verlichtingspalen aanwezige stroom om de laadpalen aan te sluiten. Het systeem biedt dan ook heel wat financiële, ruimtelijke en esthetische voordelen. Het is goedkoop, makkelijk te installeren en minder opdringerig dan een traditionele laadpaal. Om van de technologie gebruik te kunnen maken, hoeven bewoners zich enkel via een app of een ontvangen badge te registreren. Acht laadpalen voor elektrische auto's werden dan ook vooral geïnstalleerd op locaties waar mensen geen garage hebben, zoals in het centrum en in de wijk Montgomery.
Volgens de schepen van Sint-Pieters-Woluwe is het de taak van een gemeente om proefprojecten op te starten. Met de steun van Sibelga hoopt Sint-Pieters-Woluwe andere gemeenten te inspireren. Tegen eind 2022 wil de gemeente trouwens beschikken over 46 bijkomende laadpalen (met telkens 2 laadpunten). Dat zou betekenen dat er een laadpaal komt binnen een straal van 250 meter rond elke woning, zoals voorzien in het gewestplan.
De gemeente overweegt de installatie van een nieuw verlichtingssysteem op het Sinte-Aleidisvoorplein, en dat te koppelen aan bijkomende laadpalen. In de komende maanden wil de gemeente ook werk maken van laadpalen voor deelauto's en wil ze het gebruik ervan bij de bevolking promoten.
Jeroen Veger (onze laatste spreker) stond vooral stil bij de definitie van smart charging: een generische term de verwijst naar alle technologieën die het (ont)laadproces van elektrische voertuigen (EV) optimaliseren door efficiënt, flexibel en zuinig met het laadvermogen van voertuigen om te springen. De uitwisseling van gegevens tussen de laadpaal en het elektriciteitsnet laat toe de gebruikte energiebron op de situatie af te stemmen.
Tijdens intelligente laadbeurten worden de laadpalen daadwerkelijk met de gebruikers en de operatoren verbonden. Telkens een elektrisch voertuig erop wordt aangesloten, stuurt de laadpaal via Wifi of Bluetooth gegevens (laadtijd, snelheid, ...) naar een gecentraliseerd en cloudgebaseerd beheerplatform. Bijkomende gegevens kunnen eveneens worden doorgestuurd. Denk bijvoorbeeld aan informatie rond de capaciteit van het lokale net of aan de manier waarop de energie op dat moment op het herlaadpunt (woning, kantoorgebouw, supermarkt, ...) wordt gebruikt. Die massa gegevens wordt automatisch geanalyseerd en in real time gevisualiseerd.
Smart charging-systemen openen volgens de specialist nieuwe perspectieven voor de gebruikers van elektrische voertuigen. Ook bedrijven, het elektriciteitsnet en de energietransitiein het algemeen varen er wel bij. Heel wat bronnen van wind- en zonne-energie - die steeds vaker voorhanden zijn - kunnen ook worden gebruikt om slimme laadbeurten mogelijk te maken. Door wind- en zonne-energie op te slaan en weer op het net te zetten, kunnen we die slim benutten.
V1G, V2G, en V2B/V2H/V2X dragen stuk voor stuk bij tot 'slim' opladen. V1G biedt gebruikers de mogelijkheid om hun voertuig op de beste momenten op te laden. De autonomie van de huidige batterijen vereist niet elke dag een volledige oplaadcyclus. Die kan dus worden geoptimaliseerd door aanspraak te maken op voordeeltarieven in het weekend, door de overschotten van zonnepanelen in de loop van zondag zelf te verbruiken óf door op een bepaalde dag te wachten tot het midden van de nacht wanneer er te veel windenergie werd opgewekt. 'V2X ' (vehicle-to-everything) wil diezelfde batterijen benutten door de mogelijkheid om op ideale momenten de opgeslagen energie opnieuw op het net te zetten. Een elektrisch voertuig vormt immers 95 % van de tijd een reservoir van ongebruikte energie waarmee in een woning gedurende een aantal dagen aan de gezinsbehoeften kan worden voldaan. Qua elektriciteit, kan de bestaande opslagcapaciteit daarmee enkele dagen worden verveelvoudigd. Die nieuwe 'activa' kunnen worden benut en gevaloriseerd op voorwaarde dat de energie voorbij de meter in een huis of een gebouw (V2H [vehicle-to-home] of V2B [vehicle-to-building]) of in het openbaar elektriciteitsnet (V2G [vehicle-to-grid] (van het voertuig naar het elektriciteitsnet) kan worden geïnjecteerd om de elektriciteitsvoorziening te verzekeren.
In de praktijk kunnen de heffingsexploitanten het energieverbruik moeiteloos vanop afstand controleren en reguleren via een platform, een website of een mobiele app. Sommige veelzijdige apps geven eigenaars van voertuigen o.a. de mogelijkheid om de status van hun voertuig (huidige autonomie, laadstatus van de batterij) te controleren en laadbeurten te programmeren op basis van de elektriciteitstarieven.
Zin op de volgende Smart Lunches bijwonen? Bij
Tanguy de Lestré, manager ad interim van het Smart City Office van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, kan u met al uw vragen terecht.
